Παρόλο που οι ιστορικοί παραλληλισμοί είναι παρακινδυνευμένοι, δεν μπορεί κανείς να παραγνωρίσει τις ομοιότητες της σημερινής ιστορικής συγκυρίας με αυτήν του Μεσοπολέμου, δηλαδή του χρονικού διαστήματος μεταξύ των δύο μεγάλων πολέμων του προηγούμενου αιώνα. Περίπου δώδεκα χρόνια μετά το θρίαμβο της δημοκρατίας κατά το τέλος του πρώτου πολέμου το 1918 τα πάντα είχαν αλλάξει στην Ευρώπη. Η δημοκρατία βρισκόταν υπό αμφισβήτηση, το πολιτικό "παιχνίδι" παίζονταν στη Δεξιά, και τα συστήματα εξουσίας επιδίδονταν σε έναν αγώνα περιθωριοποίησης των κομμουνιστών και άλλων αριστερών σε χώρες όπου η παρουσία τους ήταν αισθητή.
Η χαριστική βολή δόθηκε από την αδυναμία των συστημάτων αυτών να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 1929. Τα δημοκρατικά συστήματα κατηγορήθηκαν για υπερβολικό εναγκαλισμό με το καπιταλιστικό σύστημα, για έλλειψη αποφασιστικότητας εν μέσω κρίσης και για διαφθορά. Το αποτέλεσμα ήταν, στο τέλος της δεκαετίας του 30, η εγκατάσταση ολοκληρωτικών καθεστώτων στις περισσότερες από της χώρες της Ευρώπης. Η δημοκρατία είχε πεθάνει μετά από μόλις 20 χρόνια ζωής και χρειάστηκε ένας χωρίς προηγούμενο καταστροφικός πόλεμος για να ξαναγεννηθεί. Εδώ το αξιοσημείωτο είναι ότι η κρίση του καπιταλισμού δεν οδήγησε τους λαούς της Ευρώπης προς την Αριστερά όπως ίσως θα περίμενε κανείς, αλλά προς την άκρα Δεξιά.
Το παραπάνω αποτελεί ιστορικό προηγούμενο που υποδεικνύει το τι μπορεί να συμβεί στην Ευρώπη αν οι δημοκρατίες της αποτύχουν να ξεπεράσουν την κρίση. Ήδη το πολιτικό κέντρο βάρους έχει μετατοπισθεί σαφώς προς τα Δεξιά, με κόμματα της άκρας Δεξιάς να παίρνουν σημαντικά ποσοστά στις εκλογές, ενώ σε διάφορες χώρες όπως στο Βέλγιο και στη Γαλλία παίρνονται ύποπτων προθέσεων μέτρα περιορισμού της πολιτιστικής και θρησκευτικής έκφρασης των μεταναστών, κυρίως των μουσουλμάνων, με διάφορες αστείες προφάσεις όπως τα διακαιώματα των γυναικών ή η ασφάλεια. Η ευρωπαϊκή Αριστερά βρίσκεται εδώ και πολλά χρόνια σε βαθιά κρίση, ανήμπορη να πείσει για την ορθότητα των επιχειρημάτων της (η κρίση της Αριστεράς είναι αρκετά σύνθετη και θα επιχειρήσω αν την σχολιάσω σε άλλη ανάρτηση).
Παρόλο που οι περισσότερες Ευρωπαϊκές δημοκρατίες φαίνεται να ξεπερνούν το πρώτο κύμα της κρίσης, είναι βέβαιο ότι αυτή θα συνεχιστεί, καθώς οι "τεκτονικές πλάκες του καπιταλισμού" κινούνται προς την Ανατολή. Το μεγάλο στοίχημα είναι επομένως εάν θα καταφέρουν να ανακαλύψουν ξανά τον εαυτό τους, ώστε να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.
Η χαριστική βολή δόθηκε από την αδυναμία των συστημάτων αυτών να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 1929. Τα δημοκρατικά συστήματα κατηγορήθηκαν για υπερβολικό εναγκαλισμό με το καπιταλιστικό σύστημα, για έλλειψη αποφασιστικότητας εν μέσω κρίσης και για διαφθορά. Το αποτέλεσμα ήταν, στο τέλος της δεκαετίας του 30, η εγκατάσταση ολοκληρωτικών καθεστώτων στις περισσότερες από της χώρες της Ευρώπης. Η δημοκρατία είχε πεθάνει μετά από μόλις 20 χρόνια ζωής και χρειάστηκε ένας χωρίς προηγούμενο καταστροφικός πόλεμος για να ξαναγεννηθεί. Εδώ το αξιοσημείωτο είναι ότι η κρίση του καπιταλισμού δεν οδήγησε τους λαούς της Ευρώπης προς την Αριστερά όπως ίσως θα περίμενε κανείς, αλλά προς την άκρα Δεξιά.
Το παραπάνω αποτελεί ιστορικό προηγούμενο που υποδεικνύει το τι μπορεί να συμβεί στην Ευρώπη αν οι δημοκρατίες της αποτύχουν να ξεπεράσουν την κρίση. Ήδη το πολιτικό κέντρο βάρους έχει μετατοπισθεί σαφώς προς τα Δεξιά, με κόμματα της άκρας Δεξιάς να παίρνουν σημαντικά ποσοστά στις εκλογές, ενώ σε διάφορες χώρες όπως στο Βέλγιο και στη Γαλλία παίρνονται ύποπτων προθέσεων μέτρα περιορισμού της πολιτιστικής και θρησκευτικής έκφρασης των μεταναστών, κυρίως των μουσουλμάνων, με διάφορες αστείες προφάσεις όπως τα διακαιώματα των γυναικών ή η ασφάλεια. Η ευρωπαϊκή Αριστερά βρίσκεται εδώ και πολλά χρόνια σε βαθιά κρίση, ανήμπορη να πείσει για την ορθότητα των επιχειρημάτων της (η κρίση της Αριστεράς είναι αρκετά σύνθετη και θα επιχειρήσω αν την σχολιάσω σε άλλη ανάρτηση).
Παρόλο που οι περισσότερες Ευρωπαϊκές δημοκρατίες φαίνεται να ξεπερνούν το πρώτο κύμα της κρίσης, είναι βέβαιο ότι αυτή θα συνεχιστεί, καθώς οι "τεκτονικές πλάκες του καπιταλισμού" κινούνται προς την Ανατολή. Το μεγάλο στοίχημα είναι επομένως εάν θα καταφέρουν να ανακαλύψουν ξανά τον εαυτό τους, ώστε να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.
1 σχόλιο:
Κ με γεια το template. Καιρός ήταν...
Δημοσίευση σχολίου